Πατήστε στον παρακάτω σύνδεσμο για τα πρακτικά του E’ Πανελλήνιου Συνεδρίου Απείρανθος 2013 

ΠΡΑΚΤΙΚΑ 5ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΠΕΙΡΑΝΘΟΣ 2013

Ε’ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ

Απείρανθος 30-31 Αυγούστου 2013

Tο πέμπτο πανελλήνιο επιστημονικό συνέδριο έγινε στην Απείρανθο από 31 Αυγούστου έως 2 Σεπτεμβρίου 2013. Τα πρακτικά του, στα οποία περιλαμβάνονται 70 εισηγήσεις, κυκλοφορήθηκαν σε τόμο το 2017 από τον Δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων. Τον τόμο του συνεδρίου επιμελήθηκαν οι Μανόλης Γ. Σέργης και Βασίλης Ι. Φραγκουλόπουλος.

ΠΕΡΙΕΧOΜΕΝΑ

Βάιος Βαϊόπουλος …………………………………………………………………………………….. 27

Η Αριάδνη στη Νάξο: Ov., Her. 10.

Σοφία Μπελιώτη ……………………………………………………………………………………….. 45

Κυδίππη – Πολυκρίτη: Δύο Νάξιες μυθολογικές φιγούρες στα βάθη των αιώνων.

Αλεξάνδρα Σφυρόερα ……………………………………………………………………………….. 53

Όταν οι αρχαίοι Νάξιοι εξιστορούσαν το παρελθόν τους. Οι αφηγήσεις των πρώτων

κατοίκων του νησιού και της Πολυκρίτης ως παραδείγματα εκ προθέσεως ιστορίας.

Μαρικίτα Τριανταφύλλου και Γιάννα Σέργη …………………………………………….. 69

Σχέσεις ανθρώπου-ζώου στο λαϊκό, μαγικό, παραμύθι.

Το παράδειγμα του «Πενταμπελά» (και της αλεπούς) από τη Νάξο.

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ

Βασίλειος K. Λαμπρινουδάκης ………………………………………………………………… 79

Συνέχεια της συζήτησης για το όνομα της Νάξου.

Eιρήνη Λεγάκη και Μαυροειδής Μαυροειδόπουλος ………………………………. 89

Η αρχαιολογική έρευνα της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού στη Νάξο

και τις Μικρές Κυκλάδες. Παλαιότερα και νεότερα δεδομένα.

Λεωνίδας Μπουρνιάς ………………………………………………………………………………. 105

«Δακρυόεν πολυπενθές»…Το ταφικό μνημείο του Ναξίου Αναξίλα στον Κεραμεικό.

Μαρία Σοφικίτου …………………………………………………………………………………… 117

Οι αρχαίοι πύργοι της Νάξου: Παρατηρήσεις για τη χρήση τους και τη σχέση τους

με το περιβάλλον.

Βυζαντινή αρχαιολογία

Μαρία Μαγνήσαλη ……………………………………………………………………………………. 137

Η Μονή των Ταξιαρχών στο Σαγκρί της Νάξου.

David Hill, Håkon Roland , Knut Øde gård …………………………………………….. 151

Kastro Apalirou: The Byzantine Capital of Naxos?

Μαρία Τσάφου ……………………………………………………………………………………….. 157

Παναγία Ορφανή Σαγκρίου και Ταξιάρχης Μονοικίων.

Έργα αποκατάστασης από την 2η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.

Λαϊκή αρχιτεκτονική και τεχνολογία . ονομάτων επίσκε ψις

Αντώνης Τζιώτης ………………………………………………………………………………………. 183

Mητάτοι, αλώνια και οι άλλες πετραίες κατασκευές:

Διατηρητέα μνημεία της τοπικής ιστορίας.

Κωνσταντίνος Ι. Τουμπακάρης ……………………………………………………………….. 191

Ο μηχανολογικός εξοπλισμός του τυπικού ναξιακού νερόμυλου.

Μανόλης Τρανούδης ………………………………………………………………………………… 211

Τοπωνύμια και μικροτοπωνύμια Σαγκριού Νάξου.

Ναξίων λαϊκός πολιτισμός : λατινοκρατία , οθωμανοκρατία

Γωγώ Βαρζελιώτη ………………………………………………………………………………………. 241

Η Τραγέδια του Αγίου Δημητρίου. Ένα παράδειγμα διαπολιτισμικής προσέγγισης

στη Νάξο (1723).

Εμμανουήλ Δημ . Βενιέρης …………………………………………………………………….. 247

Ο Παρατρέχος της Νάξου το 1402 και σήμερα

Matteo Campagno lo……………………………………………………………………………….. 255

Ἐπίπλωση καὶ οἰκιακὸς ἐξοπλισμὸς. Συμβολὴ στὴν εἰκόνα τῆς κοινωνίας

στὴ Νάξο στὶς ἀρχές τοῦ ΙΗ΄ αιώνα.

Αλεξάνδρα Κωσταρέλλη ……………………………………………………………………………. 265

Η παρουσία του επώνυμου αγίου στη μνημειακή ζωγραφική της Νάξου

κατά τους 13ο και 14ο αιώνες.

Θανάσης Κωτσάκης …………………………………………………………………………………… 281

Η στάση του λατινικού στοιχείου της Νάξου έναντι του γηγενούς πολιτισμού

(13ος – 19ος αι.): Η μαρτυρία των υλικών καταλοίπων και των γραπτών πηγών.

Marie lle Martini ani -Reber …………………………………………………………………….. 293

Υφάσματα ενδυμάτων και ένδυσης εσωτερικού χώρου στη Νάξο

στις αρχές του ΙΗ’ αι.

Μαρία Δ. Μονδέλου ………………………………………………………………………………….. 299

Η Καθολική Εκκλησία στη Νάξο μέσα από την έκθεση του αρχιεπισκόπου

Raphael Schiattini (1636)

Δημήτριος Ράπτης ……………………………………………………………………………………. 315

Αξίες, αντιλήψεις και νοοτροπίες των Ναξίων του 18ου αιώνα:

Η μαρτυρία των νοταριακών εγγράφων.

Ναξίων λαϊκός πολιτισμός : 19ος αιώνας και νεότεροι χρόνοι

Γιάννης Βερώνης ……………………………………………………………………………………… 327

Ανέκδοτες επιστολές από την Αμερική του Δαμαριωνίτη Εμμανουήλ Ι. Κόκκινου

(αρχές 20ού αι.)

Μαρία Campagno lo-Ποθητοῦ …………………………………………………………………. 335

Το χωριό του Βαραββά και ο ξεχασμένος (;) «χορός των Καλκατζάρων».

Μαρία Γιουρούκου …………………………………………………………………………………….. 343

Η παρουσία των γυναικών στο ημερολόγιο του υποπροξενείου της Δανίας

στη Νάξο 1822-1827.

Μυρτώ Κατσιγίνη ……………………………………………………………………………………. 369

Η επίσημη (“σκολιανή”) γυναικεία φορεσιά στην Κωμιακή από το 1850

έως το 1970 περίπου.

Μαριγώ Ψαρρά -Λιανοπούλου ……………………………………………………………………. 381

Οι παραμάνες-νταντάδες της Νάξου και η συμβολή τους στην οικογενειακή

οικονομία, την παιδαγωγία και την υγεία.

Ναξίων λαϊκός πολιτισμός : Δίκαιο , Αυτοδιοίκηση και τοπικοί θεσμοί

Βασίλειος Γαβαλάς …………………………………………………………………………………….. 389

Το πρότυπο γάμου στη Νάξο κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα.

Λάζαρος Θεόφιλος …………………………………………………………………………………… 403

Οι πρώτες άμεσα εκλεγμένες δημοτικές αρχές της Νάξου (1866).

Ευδοκία Κονδύλη ………………………………………………………………………………………. 411

Όψεις του λαϊκού δικαίου στα χωριά Μύλοι και Κουρουνοχώρι Μελάνων

(1950-1970).

Γεώργιος Ροδολάκης ………………………………………………………………………………… 421

Μύλοι στη Νάξο (15ος-19ος αιώνας). Συμβάσεις για την εκμετάλλευσή τους

και σχέσεις ιδιοχτησίας.

Ναξίων λαϊκός πολιτισμός : Θρησκε υτικός βίος και κοινωνία

Μανόλης Γ. Βαρβούνης ……………………………………………………………………………. 439

Λαϊκή λατρεία του Ναξιώτη νεοφανούς Αγίου Νικολάου του Πλανά.

Συμβολή στην έρευνα της νεωτερικής ελληνικής λαϊκής θρησκευτικότητας.

π. Κωνσταντίνος Κύλης …………………………………………………………………………….. 449

Ἐνθυμήσεις σέ παλαίτυπα βιβλία καί σε κώδικες τῆς Ἱ. Μ. Παροναξίας

(16ος – 20ός αἰῶνας.)

Μίκης Αρ. Πρωτοπαπαδάκης …………………………………………………………………….. 487

Η προσφορά της Νάξου στην Ορθοδοξία.

Αλέκος Φλωράκης …………………………………………………………………………………….. 495

Η Αγία Γέννηση των Εγκαρών Νάξου. Ιερός τόπος και διαδρομή των παραδόσεων

Παράδοση και νεωτερικότητα στον λαϊκό πολιτισμό

Κατερίνα Ανδριέλου …………………………………………………………………………………. 513

Τα φυσικά ηχοτοπία από την Τραγαία και το Φιλώτι. Συμβολή στη μελέτη

των ηχοτοπίων της Νάξου.

Κωνσταντίνος Κλουβάτος ………………………………………………………………………… 521

Από την εθιμική παιδ-ι-ά … στο εθιστικό βιντεοπαιχνίδι.

Κασσιανή – Μαρία Κονταξή ……………………………………………………………………….. 531

Ο λαϊκός ζωγράφος Βαγγέλης Σέργης ή Βουρλιώτης από το Γλινάδο της Νάξου.

Αμαλία Κουμπούρα ………………………………………………………………………………….. 543

Νεόδμητοι ναΐσκοι στο Γλινάδο Νάξου. Παράδοση και νεωτερικότητα.

Μανόλης Γ. Σέργης ……………………………………………………………………………………. 557

Προς νέες πηγές μελέτης του λαϊκού πολιτισμού: «Τα βιβλία συμβάντων

των κοινοτικών φυλάκων». Το παράδειγμα του αγροφύλακα Κωμιακής Γεωργίου Κ. Χωριανόπουλου

Σταύρος Χαρ . Σπηλιάκος ……………………………………………………………………………. 579

Η κινητικότητα του χορευτικού δημοτικού τραγουδιού.

Οικονομία και κοινωνία στη νεότερη Νάξο

Στέφανος Βαμιεδάκης και Χρήστος Χρυσανθόπουλος ………………………….. 599

Σμυριδωρυχεία Νάξου: Αρχειακά τεκμήρια μέσα από τη συλλογή του

Τοπικού Αρχείου Νάξου-ΓΑΚ.

Εμμανουήλ Β. Μαρμαράς ΚΑΙ ΑΘΗΝΑ ΟΥΑΛΛΑΣ……………………………………… 623

Νέες μορφές μετακίνησης πληθυσμού προς τις Κυκλάδες στο γύρισμα του

21ου αιώνα. Η περίπτωση της Νάξου.

Θεμιστοκλής Μπιλής ……………………………………………………………………………….. 637

Το ελαιοτριβείο Βαλληνδρά και η Ηλεκτρική Εταιρεία Τραγαίας

στον Καλόξυλο Νάξου.

Βασίλης Φραγκουλόπουλος ………………………………………………………………………. 657

Το πρόβλημα της κυριότητας στα ορυχεία σμύριδας από τη βυζαντινή εποχή

έως το τέλος του 19ου αιώνα.

Οικονομία και κοινωνία στη σύγχρονη Νάξο

Σοφία Καραπάτη ………………………………………………………………………………… 685

Bιώσιμη ανάπτυξη της Νάξου.

Βασίλης Κατεινάς ………………………………………………………………………………………. 709

Μύθοι και πραγματικότητα για τα δίκτυα πόσιμου ύδατος με αμιαντοσωλήνες

στη Νάξο.

Γεώργιος Μ. Κορρές και Αικατερίνη Κόκκινου …………………………………………. 717

Τοπική ανάπτυξη και νησιωτικότητα: Η περίπτωση της Νάξου.

Ιωάννης Πρωτονοτάριος …………………………………………………………………………. 729

Σχεδιασμός κτηρίων χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης και εκπομπών CO2

(διοξειδίου του άνθρακα) και παραδοσιακή αρχιτεκτονική στο νησί της Νάξου.

Πτυχές της σύγχρονης ναξιακής κοινωνίας

Γεώργιος Θανόπουλος ……………………………………………………………………………… 747

Δημιουργία και αποθησαύριση σε υπολογιστή ενός πρώτου corpus και πίνακα

συμφραζομένων (concordance) έντυπης λαϊκής ποίησης. Η περίπτωση της

εφημερίδας «Ναξιακόν Μέλλον» (1937 – 2000).

Ευαγγελία Καρούση και Μαρουδιά Σταυριανού…………………………………….. 751

Η Ειδική Αγωγή στη Νάξο.

Μανόλης Δ. Κορρές …………………………………………………………………………………… 763

Η χλωρίδα της Νάξου συνδυαζόμενη με τη γαστρονομία της.

Νίκος Κρητικός ………………………………………………………………………………………….. 779

Ανακαλύπτοντας τη Νάξο στη Σικελία. Η εμπειρία ενός σχολικού προγράμματος.

Στέλιος Λεκάκης ……………………………………………………………………………………….. 785

Νησιωτικοί κόσμοι: Συζητώντας τις έννοιες του νησιού και της νησιωτικότητας στο

Αιγαίο.

Ιωάννης Φλώρου Μπαρδάνης …………………………………………………………………. 801

Ταξιδεύοντας στα παλαιά μονοπάτια της Νάξου.

Ιωάννης Κ. Προμπονάς …………………………………………………………………………… 813

Μανόλης Σαντοριναίος: Ο αθλητής, ο πεζοπόρος, ο συγγραφέας

και η προσφορά του στον τόπο.

Στυλιανός Σέργης ………………………………………………………………………………………. 817

Ψηφιακοί πολιτιστικοί σύλλογοι ως μέσα αναπαράστασης της τοπικής ταυτότητας:

Η περίπτωση της Νάξου.

Τ’ Απεράθου: παιδεία, νοοτροπίες, γλώσσα, τέχνη, ποίηση

Ελένη Γιαννούλη ……………………………………………………………………………………… 835

το υφαντό ως δώρο στο θείο: Οι αφιερωματικές πρακτικές των γυναικών

στ’ Απεράθου της Νάξου και τα συμβολικά και κοινωνικά τους συμφραζόμενα.

Νίκος Γρατσίας ………………………………………………………………………………….. 851

Οι Απεραθίτες και τα Γράμματα.

Αναστασία Δεουδέ ……………………………………………………………………………. 855

Η Βοτανική στην απεραθίτικη ντοπιολαλιά.

Μαρία Kαλτσά ………………………………………………………………………………….. 867

«Ήγραψα στον τοίχο απάνω την πληθώρα τω βασάνω». Ένας τοίχος στ’ Απεράθου

αποκαλύπτει στοιχεία για την τοπική κοινωνία.

Νικόλας Φρ. Κατεινάς ………………………………………………………………………………… 885

Απεραθίτικη λαϊκή ποίηση.

Γιώργος Μαστορόπουλος …………………………………………………………………………. 893

Ἀπείρανθος: Ἀπὸ τίς μαρτυρίες τῶν φορητῶν εἰκόνων.

Μαρία Ξεφτέρη …………………………………………………………………………………………. 925

«Άλι που να…»: Λαογραφικές και γλωσσολογικές εκφάνσεις της απεραθίτικης

κατάρας.

Κατερίνα Παπαθωμά -Μαστοροπούλου …………………………………………………… 957

Η ελληνική γλώσσα, η παιδεία και η Απείρανθος.

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Ελένη Βελώνη …………………………………………………………………………………………… 969

Ο πρύτανης Νικόλαος Εξαρχόπουλος (1934-1935). Πανεπιστήμιο Αθηνών

και δημόσιος λόγος.

Ιωάννης Ν. Βλασερός ……………………………………………………………………………….. 979

Στοιχεία από την ιστορία της Ιατρικής στη Νάξο.

Νίκος Δέτσης ………………………………………………………………………………….. 987

O ποιητής Νίκος Σφυρόερας (1913-1989). Εκατό χρόνια από τη γέννησή του.

Το ποιητικό, πεζογραφικό, θεατρικό και μεταφραστικό του έργο.

Μανόλης Δρης ………………………………………………………………………………………….. 995

Πέτρος Εμμ. Πρωτοπαπαδάκης: Ο δάσκαλος, ο επιστήμονας.

ΙΑΚΩΒΟΣ ΝΑΥΠΛΙΩΤΗΣ-ΣΑΡΑΝΤΗΝΟΣ…………………………………………………. 1003

Γεώργιος Κωνστ. Κονδίλλης: Grande speranza dell’ arte medica

(Μεγάλη ελπίδα της ιατρικής επιστήμης).